Agresja to zachowanie destrukcyjne, sprzeczne z normami i zasadami funkcjonowania ludzi w społeczeństwie, wyrządzające ludziom szkody fizyczne lub moralne albo powodujące u nich dyskomfort psychiczny. Agresja u dzieci. Przyczyny agresji u dzieci mogą być bardzo różne. Pojawienie się cech agresywnych przyczynia się do rozwoju niektórych chorób somatycznych lub chorób mózgu.
Rodzicielstwo i pierwsze dni życia dziecka odgrywają bardzo ważną rolę. Badania wykazały, że w przypadkach, gdy dziecko jest drastycznie odstawiane od piersi, a kontakt z matką jest ograniczony do minimum, u dzieci rozwijają się takie cechy, jak lęk, podejrzliwość, okrucieństwo i egoizm. I odwrotnie — gdy w komunikacji z dzieckiem panuje łagodność, gdy jest ono otoczone troską i uwagą, cechy te nie rozwijają się. Na kształtowanie się zachowań agresywnych duży wpływ ma charakter kar, które rodzice często stosują w odpowiedzi na przejawy złości u swoich dzieci. Opis dziecka agresywnego. W prawie każdej grupie dzieci i młodzieży jest przynajmniej jeden przypadek przejawiający zachowania agresywne. Atakuje innych, celowo używa niegrzecznych zwrotów, czyli staje się „burzą” całego zespołu. Takie dziecko jest często niegrzeczne, zaczepne i grubiańskie, trudno je zaakceptować takim, jakie jest, a jeszcze trudniej zrozumieć.
Jednak dziecko agresywne, tak jak każde inne, potrzebuje czułości i pomocy ze strony dorosłych, ponieważ jego agresja jest przede wszystkim odzwierciedleniem wewnętrznego dyskomfortu, niezdolności do adekwatnego reagowania na wydarzenia wokół niego. Dziecko agresywne często czuje się odrzucone, bezużyteczne. Okrucieństwo i obojętność rodziców prowadzi do zaburzenia relacji rodzic-dziecko i zaszczepia w duszy dziecka przekonanie, że nie jest kochane. „Jak być kochanym” to nierozwiązywalny problem, przed którym staje dziecko. Dlatego szuka sposobów, by zwrócić na siebie uwagę dorosłych i rówieśników. Niestety, poszukiwania te nie zawsze kończą się tak, jak byśmy tego chcieli my i dziecko, ale ono nie wie, jak to zrobić lepiej.
Zachowanie dzieci agresywnych jest opisywane przez ekspertów w tej dziedzinie za pomocą następujących cech.
1. Dziecko agresywne wykorzystuje każdą okazję, stara się zrobić na złość mamie, nauczycielowi, rówieśnikom; nie uspokaja się, dopóki dorośli nie wybuchną, a dzieci się nie pokłócą.
2. Dla rodziców i nauczycieli nie zawsze jest jasne, czego dziecko chce i dlaczego zachowuje się w ten sposób, choć z góry wie, że może zostać odrzucone przez dzieci i ukarane przez dorosłych.
3. Czasami jest to tylko desperacka próba zdobycia swojego miejsca na ziemi.
4. Dziecko nie ma pojęcia, jak inaczej może zapewnić sobie przetrwanie w tym dziwnym i okrutnym świecie.
5. Dzieci agresywne są często podejrzliwe i ostrożne; lubią zrzucać winę za spór, który wszczęły, na innych. Takie dzieci często nie potrafią ocenić własnej agresywności, nie zdają sobie sprawy, że wzbudzają strach i niepokój u osób z ich otoczenia. Wręcz przeciwnie, wydaje im się, że wszyscy chcą ich obrazić. W ten sposób powstaje błędne koło: agresywne dzieci boją się i nienawidzą innych, a oni z kolei boją się ich. Kryteria u dzieci agresywnych. Dzieci agresywne potrzebują zrozumienia i wsparcia ze strony dorosłych, dlatego naszym głównym zadaniem nie jest postawienie „trafnej” diagnozy czy „przyklejenie etykietki”, ale zapewnienie dziecku odpowiedniej i szybkiej pomocy.
Psychologowie opracowali kryteria określania agresywności, które można wykorzystać jako schemat monitorowania dziecka.
1. Często traci panowanie nad sobą.
2. Często się kłóci, przeklina w rozmowach z dorosłymi.
3. Często odmawia podporządkowania się zasadom.
4. Często dla innych jest szczególnie irytujące.
5. Często obwinia innych za swoje błędy.
6. Często się złości i odmawia wykonywania poleceń.
7. Często jest zazdrosne i mściwe.
Można przyjąć, że dziecko jest agresywne tylko wtedy, gdy co najmniej 4 z wymienionych objawów przejawiają się w jego zachowaniu przez co najmniej 6 miesięcy. Pomoc dziecku agresywnemu. Przyczyn agresywnego zachowania dziecka może być wiele. Często jednak dzieci robią to, bo nie wiedzą, jak to zrobić. Niestety, ich zachowania, tzw. repertuar behawioralny, są dość skąpe, a jeśli damy im możliwość wyboru zachowań, dzieci chętnie odpowiedzą na tę propozycję. Zapewnienie możliwości wyboru metody interakcji jest szczególnie istotne w przypadku dzieci agresywnych.
Praca z tą kategorią dzieci powinna przebiegać w trzech kierunkach.
1. Praca nad gniewem. Naucz agresywne dzieci akceptowalnych sposobów wyrażania złości.
2. Uczenie dzieci umiejętności rozpoznawania i kontrolowania, panowania nad uczuciami, które wywołują wybuchy złości.
3. Kształtowanie zdolności do empatii, zaufania, współczucia.
